توضیحات

 قرار ما ورودی بازار شیخ علاالدوله. نمونه ی شنیداری این تور “در یک بازار پارسی” اثر آلبرت ویلیام کتلبی موسیقی دان انگلیسی است.

این اثر  بیش از نام ایران در اروپا و آمریکا مشهور است و کتلبی با آن” یک ایران قدیم” و “کشور هزار و یک شب” را برای شنونده مجسم می کند.

موسیقی به شیوه آهنگ های شرقی، آنطوریکه اروپایی ها تصور می کنند، ساخته شده است و یک بازار محلی را با ازدحام فروشندگان و خریداران و اصناف مختلف که هر دسته در محل مخصوصی گرد آمده اند توصیف می کند ، صدای چکش بازار مسگران و قدم های آهسته کاروان شتر نیز بین نغمه های آن شنیده می شود. آنگاه سواران سلطنتی از دور پدیدار می شوند و نوای دلکش شاهزاده خانم زیبا را که همراه سواران به بازار آمده مجسم می کند. سلطان نیز با صدای شیپورها وارد می شود. آهنگ موسیقی به خوبی نشان می دهد که پس از ورود شاهزاده خانم و سلطان همه دست از کار میکشند و مراسم احترام به جا می آورند ولی وقتی شاهزاده خانم می رود بار دیگر وضع عادی بازار با سر و صدای جمعیت برقرار می شود.

همه ما چندباری به بازار رفتیم. البته برای خرید، اما این بار قصد داریم به بهانه موسیقیِ بازار به بازار شیخ علاءالدوله سمنان که در دوره ایلخانی ساخته شده بریم. در ایران همیشه معماری بازارهای قدیمی مورد توجه بوده و زمانیکه وارد بازار شدیم معماری بازار نگاه ما رو به خودش جلب کرده.

قرار در این تور نه برای خرید و نه برای معماری بلکه برای شنیدن به بازار بریم. شنیدن اصواتی که تا حالا بهش توجه نکردیم. به صدای افرادی که در حال گذر، خرید و صحبت کردن هستن و یا حتی صدای فروشنده ای که اجناس فروشگاه خودش را تبلیغ می کند! صدای پرنده هایی که در بازار پرواز می کنند! صدای گریه و خنده بچه ها! صدای اجناس و اشیاهایی که به هم برخورد می کنن! خلاصه هر صدایی که در محیط هست، از دورترین صدا تا نزدیکترین، از صدایی خوشایند تا صدایی ناخوشایند. همه ی این اصوات رو با سکوت تلفیق می کنیم و راجع به تمامی اصوات صحبت می کنیم تا رنگ، جنس و مزه صداها رو تشخیص بدیم. در نهایت قراره هرکسی موسیقی بازار خودش رو خلق کنه! اصواتی که دوس داره رو کنار هم بذاره و در گوش خودش، موسیقی رو بشنوه.

در ادامه این تور شنیداری سری هم به بازار مرده ها خواهیم زد. جالبه بدونید بنای تاریخی بازار سمنان به وسیله شیخ علاءالدوله سمنانی از عرفای به نام ایران ساخته شده. متاسفانه به علت احداث خیابان، قسمت های زیادی از بافت این بازار تخریب شده و تنها قسمت کوچکی باقیمانده. گفتن این نکته هم خالی از لطف نیست که بدونید به دلیل اینکه بازار در مسیر انتقال اموات برای دفن به گورستان علمدار بوده، به بازار مرده ها مشهور شده.

بازار بزرگ به دو بخش شمالی و جنوبی تقسیم میشه که به سبک معماری کهن ایرانی با سقف های خشتی و آجری، متناسب با وضعیت آب و هوایی منطقه کویری ساخته شده. در بخش بازار شمالی سه حمام قدیمی، پنج مسجد و 4کاروانسرای مخروبه وجود داره. قسمت اصلی این بازار تکیه ناسار نام داره که از گذشته محل تجمع برای عزاداری بوده و راسته اصلی بازار هم دارای سقف و طاق ضربی هست که روی طاق های جناغی استوار شده.

اما شاید بپرسید چرا این موارد رو گفتیم؟ یا اینکه برای شما سوال پیش بیاد موضوع اصلی موسیقیِ بازاره پس چه ارتباطی به معماریش داره؟ باید این نکته هم خدمت شما عرض کنم که محیط تاثیر بسیار زیادی بر نوع درک شنیداری شما داره. از رنگ آجر و طاق ها گرفته تا رسته کسبه بازار که به طور مستقیم و غیرمستقیم در شنیداری شما تاثیر میذاره.

تجربه موسیقی بازار در نهایت به درک ارتباط فضا با اصوات و درک شنیداری هرکدام از ما منجر میشه که بی شک اگه بار دیگری به بازار برید جور دیگه ای می شنوید. در این تجربه با ما باشید.